بررسی طرح واره های تصریفی فعل در چارچوب صرف ساختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران

چکیده

این پژوهش به بررسی طرح‌واره‌های تصریفی فعل فارسی درچارچوب صرف ساختی می‌پردازد و عدم تقارن صورت و معنا را درشماری از طرح‌واره‌های تصریفی فعل و نیز برخورد رویکرد ساختی را با تنوعات در رفتار تصریفی افعال فارسی تحلیل می‌نماید. بدین منظور130 ریشۀ واژگانی فعلی از فرهنگ زانسوگردآوری و نمونه‌هایی از افعال با روشی توصیفی-تحلیلی بررسی شده‌اند. به کمک طرح‌واره‌های ساختی و وراثت پیش‌فرض، مشخصه‌های تصریفی هر فعلی از طرح‌واره ساختی مسلّط برآن به ارث گرفته می‌شود و این مشخصه‌ها به همراه ستاک فعلی متناسب به عنوان یک کلِّ واحد تحقق صوری می-یابندکه با یک واحد معنایی درتناظر هستند. با این شیوه، می‌توان تصریف فعل فارسی را در عین تنوعات صوری ومیزان متفاوت انگیختگی میان صورت و معنا به شیوه‌ای منسجم‌ تبیین‌کرد. از این‌رو، به جای تمرکز بر قواعد واج- واژی فراوان، تکواژ صفر و توجیه پدیده‌های صرفی گوناگون می‌توان از مفهوم ساخت و فرض وجود تمایز بُعد صوری از بُعد معنایی در ساخت تصریفی فعل بهره برد و تحلیلی تعمیم‌یافته ارائه داد، اگرچه چالش آن این است که تحلیل دستوری از ساخت تصریفی فعل فارسی را تاحدّی نامقیّد می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات