تأثیر پسازبان در تغییر ساختارهای زبانی و فرهنگی دورۀ پست‌اومانیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیّات تطبیقی ، دانشگاه بلیج، استانبول، ترکیّه

چکیده

انسان صنعتی سعی دارد با ورود به عصر دیجیتال و آگاهی ازیک‌سونگری اومانیسم، نگاه خود را نسبت به جهان گسترش ‌دهد و در این راه نیاز به تغییر زبان دارد. آلستر پنی کوک در کتاب زبان‌شناسی کاربردی پسا‌انسان‌گرا (2016) تعریف تازه‌ای از مفهوم زبان ارائه داده است که در ایران تازگی دارد و متأثّر از نگرش پسااومانیستی و ریشه‌های پدیدارشناسانه و مباحث شناختی به‌ویژه بدن‌مندی است. در این نگاه، زبان تنها ابزار ارتباطی و خاصّ انسان نیست، بلکه انسان با دخالت تمام حواسّ پنجگانه در تعامل با انسان های دیگر و حیوان و گیاه و اشیا به سر می‌برد و همۀ آنها در درک و دریافت و شناخت او اثر می‌گذارند. پژوهش حاضر که با هدف تغییر زبان به‌منزلۀ تغییر نگرش به روشی توصیفی-تحلیلی انجام شده در پی پاسخ به این دو پرسش اساسی است که پسازبان چه تغییری در مفهوم سوسوری زبان ایجاد کرده است و این تغییرات چه تأثیری بر ساختارهای اجتماعی و فرهنگی دارد. نتایج حاصله مبتنی بر آن است که پسازبان در زبان شناسی کاربردی پساانسان‌گرا، تعریف جدیدی از زبان ارائه می‌دهد که مانند زبان‌شناسی سوسور مبتنی بر رابطۀ بین‌الاذهانی اشخاص و اتّکا به زبان معیار نیست، بلکه سعی دارد ارتباط زبانی بین انسان و اشیا و غیرانسان را به گونه‌ای برقرار کند که منجر به درک و تعامل عمیق‌تر و نوعی هم‌پیوندی بین همۀ موجودات کرۀ زمین شود تا از این راه به جبران خسارت‌های زیست‌محیطی ناشی از عصر صنعتی سرمایه‌داری اومانیستی و برقراری عدالت بین گونه‌های انسانی، زبانی و غیر‌انسانی بپردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
 باختین، میخائیل (1387). تخیّل مکالمه‌ای جستارهایی دربارۀ رمان. ترجمۀ رؤیا پورآذر. چاپ اوّل. تهران: نشر نی.
پنی­کوک، آلستر و اوتسوجی، امی (در دست چاپ). چند زبانی، سیّالیّت زبانی، زبان‌شهری. ترجمۀ سعیدجهانپولاد، انتشارات نقش و نگار.
 پنی کوک، آلستر (دردست چاپ). زبان شناسی کاربردی پسا انسان‌گرا. ترجمۀ سعیدجهانپولاد، تهران: انتشارات نقش و نگار.
جهانپولاد، سعید (1402). «روش‌های نظری شعر خلّاق و فرامتنی بحثی نظری و میان‌رشته‌ای».  خبرگزاری یکتا، صفحه هنر و اندیشه.
جهانپولاد، سعید (۱۴۰2). «محدودیّت زبان من، محدودیّت جهان من است». خبرگزاری یکتا، صفحۀ فرهنگ و هنر.
جهانپولاد، سعید (1400). «گفتگو دربارۀ شعر پسا زبان پسااومانیستی و مبانی نظری». توتم، شمارۀ 9: 7-9
 جهانپولاد، سعید (1400). «ورود به عصر تازه، شعرهای پسازبانی و هایپر تکست های ایرانی». دوهفته‌نامۀ آوای پراو. شماره ۱۷.
خبّازی کناری، مهدی (1401). «متن‌شناسی: ساختارزدایی دریدا از شناخت‌شناسی». نقد و نظریّۀ ادبی، 7(2): 258-243.
کارول. ژوزف (1400). زیست تکاملی متنی داروینیست‌های ادبی جنبش نظریّۀ زیست‌شناسی متنی. ترجمۀ سعید جهانپولاد. ادبی- هنری مستقل توتم. 8، 10-11
لطیف‌نژاد رودسری، فرّخ (1400). نقش پست‌اومانیسم در شکل‌گیری شعر پسازبان و تغییر نقش انسان در طبیعت ، خبرگزاری یکتا.
لطیف‌نژاد رودسری، فرّخ (1401). نقش تنوّع زبانی در حفظ هویّت فرهنگی، خبرگزاری یکتا.
لطیف‌نژاد رودسری، فرّخ. (1402). چرا زبان در پسازبان بازتعریف می‌شود، خبرگزاری یکتا.
نامور مطلق، بهمن. (1387). «باختین، گفتگو‌مندی و چند‌صدایی مطالعۀ پیشابینا‌متنیّت باختینی». پژوهشنامۀ علوم انسانی. 57، 414-397.
والاس، مارک؛ جهانپولاد، سعید (2021) «همگرایی شاعران زبانی و پسازبانی در دورۀ جدید، تفاوت شعر زبان و پسازبان، پرسش و پاسخ گفتگوها» در هم‌هوایی. آمریکای شمالی: انتشارات جادۀ ابریشم
References
Barad, K. (2007). Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham, N.C.: Duke University Press.
Barad, K., & Kleinman, A. (2012). “Intra-actions”. Interview by Adam Kleinmann: Mousse, 34, 76-81
Derrida, J. (1981). Dissemination. Translated by Barbara Johnson, Chicago: University of Chicago Press.
Derrida, J. (1982). Positions. Translated by A. Bass. London: Athlon.
Derrida, J. (1993).   Sauf le nom (Post-Scriptum), [SLN] Texte de 116 pages
Gadamer, H. G. (1975). Truth and Method. Translation Revised by Joel Weinsheimer and Donald G Marshall, Continuum. London. New York.
Heidegger, M. (1962) Being and Time. Translated by John Macquarie & Edward Robinson, Blackwell Publishers.
Pennycook, A. (2018). Post-humanist applied linguistics. New York: Routledge.
Pennycook, A. (2015).  A linguística aplicada dos anos 90: em defesa de uma abordagem crítica. In: Signorini, I.; Cavalcanti, M. (Orgs.) Linguística aplicada e transdisciplinaridade Campinas: Mercado de Letras.
Pennycook, A. Otsuji, E. (2015). Metrolingualism Language in the city. London, New York: Routledge.
Foucault, M. (2023). Linguistics and Social Sciences. Theory, Culture and Society, 40(1), 259-278
دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 2
بهار و تابستان 1402 به یاد دکتر کورش صفوی (1335-1402)
شهریور 1402
صفحه 201-223
  • تاریخ دریافت: 23 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 25 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 25 شهریور 1402