استعاره دستوری اسم‌سازی و بازنمایی ایدئولوژیک در گفتمان سیاسی برجام: رویکرد دستور نقش‌گرای نظام‌مند

مالمیر, علی; یعقوبی, روح الله; عامری, حیات; دبیرمقدم, محمد; آقاگل‌زاده, فردوس

doi:10.22034/jls.2023.62729

استعاره دستوری اسم‌سازی و بازنمایی ایدئولوژیک در گفتمان سیاسی برجام: رویکرد دستور نقش‌گرای نظام‌مند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموختۀ دکتری زبان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² دانش آموخته دکتری زبان شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³ دانشیار زبان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

⁴ استاد زبان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران

⁵ استاد زبان شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22034/jls.2023.62729

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین چگونگی برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی کنش‌ها‌ و واکنش‌ها در بازنمایی ایدئولوژیک متن، به دنبال یافتن پاسخی به این پرسش است که یک گفتمان سیاسی، چگونه از فرایند اسم‌سازی برای توصیف وقایع و رخدادها بهره می‌برد و این کاربرد در خدمت چه اهدافی است. بدین منظور متون سخنرانی رؤسای جمهور وقت جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا پس از امضای توافق هسته‌ای برجام در سال 2015 از نگاه گفتمان‌شناسی انتقادی انتخاب شده است. در بخش اول تحلیل داده‌ها تعداد 508 بند شناسایی و تحلیل شده است، که شامل متن کامل سخنرانی طرفین مذاکره است. در بخش دوم تحلیل‌ها، کاربرد استعاره دستوری اسم‌سازی در پوشش اخبار تحولات پیرامون توافق هسته‌ای، در بازه زمانی پس از خروج آمریکا از توافق لغایت گام پنجم ایران در کاهش تعهدات برجامی، در دو رسانه داخلی و دو رسانه خارجی مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده است نقش اسم‌سازی در بازنمایی‌های متفاوت از رویدادی واحد در رسانه‌های گفتمان‌های رقیب، نمایان شود. داده‌های این بخش نیز شامل 8 عنوان خبری از رسانه‌های چهارگانه فوق در پنج مقطع زمانی خاص است، که در آن‌ها تحولی عمده پیرامون توافق برجام صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل‌ داده‌ها نشان داد هم در تنظیم متن سخنرانی دو رئیس‌جمهور و هم در پوشش تحولات سیاسی پیرامون توافق هسته‌ای توسط رسانه‌ها، استعاره‌های دستوری اسم‌سازی بیش از آنکه به دنبال حذف کنش‌گر از کانون توجه مخاطب باشد، به دنبال برجسته‌سازی خود کنش است و گفتمان‌های رقیب با این برجسته‌سازی‌ها به دنبال القای معنای موردنظر خود به مخاطب هستند.

کلیدواژه‌ها