تحلیل ساخت اضافه در زبان فارسی برپایۀ دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار زبانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استاد گروه زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

4 دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر ساخت اضافه در زبان فارسی با نظر بر دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مقاله نشان داده می‌شود که هسته و وابسته در ساخت اضافه از نظر ارتباط معنایی در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند که لزوماً مطابق با تقسیم‌بندی‌های پیشین از انواع ساخت اضافه نیست. همچنین، ساخت‌های اضافه در زبان فارسی صورت تنزل‌یافتۀ بند دانسته شده‌است که این بند عموماً یک بند رابطه‌ای است. در بند رابطه‌ای آن‌‌چه اهمیت دارد مشارکان و رابطۀ میان آن‌ها است. در مقالۀ حاضر این روابط معنایی در چند دستۀ ملکیت، اختصاص، دسترسی، جزئیت، نوعیت، جنسیت، هدف، ویژگی، موقعیت، هویت و فرایند قرار می‌گیرند. ساخت‌های اضافۀ فرایندی همانند دیگر ساخت‌های اضافه حاصل تنزل‌مرتبۀ یک بند هستند، با این تفاوت که نوع فرایند دخیل غیررابطه‌ای است و می‌تواند مادی، رفتاری، ذهنی و غیره باشد. همچنین، این نوع از بندها به کمک استعارۀ دستوری در قالب ساخت اضافه تجلی می‌یابند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 30 مهر 1403
  • تاریخ دریافت: 28 تیر 1403
  • تاریخ بازنگری: 30 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 30 مهر 1403