کاهش تکیه‌ای و حذف در همپایگی سازه‌ای و غیرسازه‌ای در زبان فارسی از منظر دستور شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختۀ دکتری زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی ، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

فرایند نحوی همپایگی که غالباً برای آن دو نوع سازه‌ای و غیرسازه‌ای را بر می‌شمرند، همواره در مطالعات زبانی مورد توجه زبان‌شناسان بوده است. هدف از پژوهش حاضر که از نوع توصیفی-تحلیلی است، بررسی کاهش تکیه‌ای و ساخت‌ حذف در انواع ساختار همپایه از منظر دستور شناختی لانگاکر است. داده‌های موردبررسی در این پژوهش از دو گونۀ فارسی معیار و محاوره‌ای گردآوری شده‌اند. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که در دستور شناختی به هنگام ترکیب دو همپایه با یکدیگر، عناصر موجود در همپایۀ دوم که با هم‌تراز‌هایشان در همپایۀ اول همپوشانی مفهومی دارند یا دچار کاهش تکیه‌ای می‌شوند، یا از همپایۀ دوم به‌طور کامل حذف می‌شوند و نمود آوایی نخواهند داشت، در عوض آن عناصر واژگان و ساخت‌هایی که در همپایۀ دوم با ساختی در همپایۀ نخست همپوشانی مفهومی نداشته باشند، دارای برجستگی تکیه‌ای بیشتری می‌شوند. مفهوم تمایزگذار در تحلیل داده‌های این پژوهش از اهمیت بالایی برخوردار است؛ بدین معنی که محتوای بیان‌شده در یک پنجرۀ بندی در پنجرۀ متقدم آن ظاهر نمی‌گردد. نکتۀ مهم اینکه در پنجره‌ء دوم ساختار‌های حذف و همپایه، عبارتی که خودش بند نیست، در قیاس با موردی که بند است خوانش شبه‌بند پیدا می‌کند. همچنین بررسی‌های انجام‌شده در این پژوهش نشان می‌دهد که جایگاه تمایزگذار زمانی که بند پایه را وقفه‌دار می‌کند در ساختار‌های مورد بررسی دارای اهمیت است. به بیان ساده‌تر تمایزگذار مستقیماً پس از ضدتمایزگذار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1403
  • تاریخ دریافت: 31 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 02 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 02 مرداد 1403