ساختار زبان‌شناختی اخبار جعلی در فرسته‌های تبلیغی پیام‌رسان‌های اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار زبان‌شناسی، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش / تهران

چکیده

بررسی اخبار جعلی، دیرینه‌ای بس طولانی، تقریباً به قدمت تاریخ رسانه‌ دارد و در سالیان اخیر، مجدداً به کانون توجه پژوهشگران بازگشته و از آنجا که ماده خام تمام اخبار، محتوای زبانی است، ویژگی‌های اخبار جعلی از منظر زبانی نیز در سالیان اخیر مورد توجه زبانشناسان قرار گرفته است. در این پژوهش که از نظر روش‌شناختی از نوع توصیفی-تحلیلی و از منظر جمع‌آوری داده‌ها از نوع کتابخانه‌ای است،‌ مبتنی بر چارچوب پیشنهادی گریو و وودفیلد (2023)، به بررسی ویژگی‌های زبانشناختی اخبار جعلی، در پیکره‌ای متشکل از 100 پیام‌ متنی منتشر شده در صفحات فارسی پیام‌رسانهای اجتماعی تلگرام و اینستاگرام در پاییز و زمستان 1402 پرداخته‌ایم. هدف از انجام این پژوهش، بررسی مولفه‌های زبانشناختی فرسته‌ها و پیام‌های تبلیغیِ دروغ‌رسان، در پیام‌رسانهای اجتماعی است. پیکره مورد بررسی شامل پیام‌هایی است که به طور محرز درچارچوب دروغ‌رسانی در برابر غلط‌رسانی قرار می‌گیرند. پیکره پژوهش حاضر که شامل 7330 واژه می‌باشد، دربرگیرنده پیامهایی است که ظاهراً به نیّت اطلاع رسانی و تبلیغ، اما در اصل برای فریب مخاطب در صفحات و کانال‌های پیامرسان‌های اجتماعی پرمخاطب منتشر شده‌ است. نتایج نشان داد که این‌گونه از پیام‌ها به لحاظ تراکم اطلاعات از نوع پیام‌های کم‌تراکم اما از نظر ویژگی‌ قطعیت از نوع متن‌هایی با قطعیت بالا هستند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند هم به عمق‌بخشی بینش زبانشناسان از سازوکارهای زبانی خبر جعلی (به ویژه از نوع دروغ‌رسانی) منجر شود و هم در نهایت به افزایش آگاهی مخاطبان این رسانه‌ها و پیام‌رسانها بیانجامد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
آقاگل زاده، فردوس و خیرآبادی، رضا (1386). «تحلیل زبان شناختی ارزشهای خبری در مطبوعات». مجله بین‌المللی علوم انسانی، 15(1)، 1-9.
دستلان، مرتضی، ده بزرگی، مهشید، مریدی،  بهزاد و امامی، محسن (1400). «تشخیص اخبار جعلی منتشر شده در شبکۀ اجتماعی اینستاگرام بر اساس تارنمای خبری ایسنا مبتنی بر الگوریتم متن‌کاوی و معنی‌شناسی در زبان‌فارسی». زبان‌شناسی اجتماعی، 4(3)، 91-104 
 رضایی، والی و دلکرمی، رویا. (1400). «شیوه‌های بیان گواه‌نمایی در فارسی معاصر». زبان و زبان‌شناسی، 17(33), 23-45.   
زاهد، فروغ، بحرانی، محمد و منصوری، علیرضا (1402). «طراحی و تهیۀ دادگان برچسب‌خورده فارسی از اخبار مرتبط با همه‌گیری کووید-19 به منظور تشخیص اخبار جعلی. ». زبان و زبان‌شناسی 19(37)، 192-173
قیومی، مسعود (1401). «تحلیل آماری اخبار جعلی فارسی مربوط به کوید-19». زبان‌شناسی اجتماعی, 5( 4)، 43- 60
References
Aghagolzadeh, F & Kheirabadi, R. (2008). “A linguistic study of news values in Iranian press” International Journal of Humanities, 15(1): 1-9. [In Persian]
Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). “Social media and fake news in the 2016 election”. Journal of Economic Perspectives, 31(2), 211–36.
Al-Rawi, A. (2021). “Political memes and fake news discourses on Instagram”. Media and communication, 9(1). 276-290.
Biber, D., Gray, B., Staples, S., & Egbert, J. (2020). “Investigating grammatical complexity in L2 English writing research: Linguistic description versus predictive measurement”. Journal of English for Academic Purposes, 46, 100869.
Biber, D.,& Conrad, S. (2019). Register, Genre, and Style. Cambridge University Press.
Cull, Nicholas J., et al. (2017). "Soviet subversion, disinformation and propaganda: How the West fought against it." London LSE Consult 68 (2017): 1-77.
Dastlan, M. Dehbozaorgi, M. Moridi, B. Emami, M. (2021). “Detection of Fake Sport News Published in Instagram Social Network based on ISNA News Website: A Study on the Basis of Mining Algorithm in Persian Language” Iranian Journal of Scientific Psociolinguistics, Payame Noor University, 3(15): 91-104. [In Persian]
Fetzer, J. H. (2004). Disinformation: The use of false information. Minds and Machines, 14(2), 231–40.
Ghayoomi, M. (2022), “A Statistical Analysis of Persian Fake News on COVID-19” Journal of Sociolinguistics, 5(4): 43-60. [In Persian]
Grieve, Jack, and Helena Woodfield (2023). The language of fake news. Cambridge University Press.
Lazer, D. M., Baum, M. A., Benkler, Y. et al. (2018). “The science of fake news”. Science, 359(6380), 1094-1096.
Rezai, Vali & Delkarami, R. (2021). “Evidentiality Strategies in contemporary Persian”. Language and Linguistics,  17(33): 23-45. [In Persian]
Rubin, V. L. (2019). “Disinformation and misinformation triangle: A conceptual model for ‘fake news’ epidemic, causal factors and interventions”. Journal of Documentation, 75(5), 1013–1034.
Stahl, B. C. (2006). “On the difference or equality of information, misinformation, and disinformation: A critical research perspective”. Informing Science: The International Journal of an Emerging Transdiscipline, 9, 83–96.
World Health Organization. (2022). Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public: Mythbusters.
Zahed, F. Bahrani, M. Mansouri, A. (2024). “Design and Preparation of Persian Labeled Dataset from COVID-19 News for Fake News Detection”, Language and Linguistics, 19(32): 173-192. [In Persian]