ساختار زبان‌شناختی اخبار جعلی در فرسته‌های تبلیغی پیام‌رسان‌های اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار زبان‌شناسی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ایران

چکیده

بررسی اخبار جعلی، دیرینه‌ای بس طولانی، تقریباً به قدمت تاریخ رسانه‌ دارد و در سالیان اخیر، مجدداً به کانون توجه پژوهشگران بازگشته و از آنجا که ماده خام تمام اخبار، محتوای زبانی است، ویژگی‌های اخبار جعلی از منظر زبانی نیز در سالیان اخیر مورد توجه زبانشناسان قرار گرفته است. در این پژوهش که از نظر روش‌شناختی از نوع توصیفی-تحلیلی و از منظر جمع‌آوری داده‌ها از نوع کتابخانه‌ای است،‌ مبتنی بر چارچوب پیشنهادی گریو و وودفیلد (2023)، به بررسی ویژگی‌های زبانشناختی اخبار جعلی، در پیکره‌ای متشکل از 100 پیام‌ متنی منتشر شده در صفحات فارسی پیام‌رسانهای اجتماعی تلگرام و اینستاگرام در پاییز و زمستان 1402 پرداخته‌ایم. هدف از انجام این پژوهش، بررسی مولفه‌های زبانشناختی فرسته‌ها و پیام‌های تبلیغیِ دروغ‌رسان، در پیام‌رسانهای اجتماعی است. پیکره مورد بررسی شامل پیام‌هایی است که به طور محرز درچارچوب دروغ‌رسانی در برابر غلط‌رسانی قرار می‌گیرند. پیکره پژوهش حاضر که شامل 7330 واژه می‌باشد، دربرگیرنده پیامهایی است که ظاهراً به نیّت اطلاع رسانی و تبلیغ، اما در اصل برای فریب مخاطب در صفحات و کانال‌های پیامرسان‌های اجتماعی پرمخاطب منتشر شده‌ است. نتایج نشان داد که این‌گونه از پیام‌ها به لحاظ تراکم اطلاعات از نوع پیام‌های کم‌تراکم اما از نظر ویژگی‌ قطعیت از نوع متن‌هایی با قطعیت بالا هستند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند هم به عمق‌بخشی بینش زبانشناسان از سازوکارهای زبانی خبر جعلی (به ویژه از نوع دروغ‌رسانی) منجر شود و هم در نهایت به افزایش آگاهی مخاطبان این رسانه‌ها و پیام‌رسانها بیانجامد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات