برهم‌کنش استعاره و مجاز در ساخت معنی عبارات اصطلاحی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه زبان شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

این پژوهش به بررسی نقش انواع الگوهای برهم‌کنش استعاره و مجاز (استجاز) در ساخت معنی عبارات اصطلاحی زبان فارسی می‌پردازد. به این منظور عبارات اصطلاحی دارای نام حیوانات از فرهنگ کنایات سخن استخراج و در چهارچوب انواع استجازهای مطرح شده توسط روئیس د مندوسا(۲۰۲۱) مطالعه شدند. نتایج نشان داد اولاٌ تیرگی معنایی این اصطلاحات تا حد زیادی نتیجه عملکرد استعاره و مجاز در قالب الگوهایی تکرارشونده است؛ به عبارتی حدود دو سوم از این عبارات اصطلاحی، از طریق استجاز شکل گرفته‌اندکه این امر نشان‌دهنده نقش مهم الگوهای برهم‌کنش استعاره و مجاز در ساخت عبارات اصطلاحی است. ثانیاً مشاهده شد که الگوهای استجاز در زبان فارسی با آنچه در مطالعات پیشین در سایر زبانها معرفی شده است تفاوت دارند. از سویی از بین الگوهای موجود، کاهش مجازی در مبدأ استعاره بیشترین سهم را داشت، در حالی‌که از بین داده‌ها هیچ‌کدام دارای گسترش مجازی در مقصد استعاره نبودند. این مسئله می‌تواند انعکاسی از کارکرد تسهیل‌گری استعاره در درک و نقش ارجاعی مجاز باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات