انواع آغازگر و انسجام دستوری بر مبنای فرانقش متنی در داستان اختلاف حساب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان شناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی انواع آغازگر و توزیع آنها و همچنین بررسی انواع عناصر انسجام دستوری در داستان اختلاف حساب، نوشتة جلال آل‌احمد، در قالب فرانقش متنی نظریة نقشگرای نظام‌مند هلیدی می‌پردازد. از آنجایی که در این نظریه، بند اصلی‌ترین واحد مطالعة معناست، تمامی بندهای داستان بررسی و انواع آغازگر و ابزارهای انسجام دستوری در آنها مشخص و طبقه‌بندی شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که میزان به‌کارگیری آغازگر ساده و مرکب در پیکرة مورد بررسی تقریباً برابر است و حاکی از مهارت نویسنده در کاربرد متنوع آغازگرهای ساده و مرکب است. بررسی 1127 بند ساده و مرکب در پیکرة پژوهش نشان می‌دهد که به طور کلی تقسیمات مطرح درخصوص آغازگر در دستور نقشگرای نظام‌مند هالیدی، بر زبان فارسی و متون داستانی قابل انطباق است.بررسی انسجام دستور ی در داستان نشان می‌دهد که 81 درصد از ارجاع‌ها‌ی به ما قبل را ضمایر شخصی و 19درصد آن را ضمایر غیرشخصی تشکیل می‌دهند. همچنین 52 درصد از ارجاع‌های ماقبل ضمایر شخصی را ضمایر متصل و 29 درصد آنها را ضمایر منفصل تشکیل می‌دهند. بیش از نیمی از حذف‌ها، حذف نهاد به قرینة شناسه است. با توجه به آمار پژوهش حاضر، آغازگر فاعلی محذوف پر رخدادترین آغازگر در بندهای خبری است که با ضمیرانداز بودن زبان فارسی کاملا سازگار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات