انواع آغازگر و انسجام دستوری بر مبنای فرانقش متنی در داستان اختلاف حساب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان شناسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی انواع آغازگر و توزیع آنها و همچنین بررسی انواع عناصر انسجام دستوری در داستان اختلاف حساب، نوشتة جلال آل‌احمد، در قالب فرانقش متنی نظریة نقشگرای نظام‌مند هلیدی می‌پردازد. از آنجایی که در این نظریه، بند اصلی‌ترین واحد مطالعة معناست، تمامی بندهای داستان بررسی و انواع آغازگر و ابزارهای انسجام دستوری در آنها مشخص و طبقه‌بندی شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که میزان به‌کارگیری آغازگر ساده و مرکب در پیکرة مورد بررسی تقریباً برابر است و حاکی از مهارت نویسنده در کاربرد متنوع آغازگرهای ساده و مرکب است. بررسی 1127 بند ساده و مرکب در پیکرة پژوهش نشان می‌دهد که به طور کلی تقسیمات مطرح درخصوص آغازگر در دستور نقشگرای نظام‌مند هالیدی، بر زبان فارسی و متون داستانی قابل انطباق است.بررسی انسجام دستور ی در داستان نشان می‌دهد که 81 درصد از ارجاع‌ها‌ی به ما قبل را ضمایر شخصی و 19درصد آن را ضمایر غیرشخصی تشکیل می‌دهند. همچنین 52 درصد از ارجاع‌های ماقبل ضمایر شخصی را ضمایر متصل و 29 درصد آنها را ضمایر منفصل تشکیل می‌دهند. بیش از نیمی از حذف‌ها، حذف نهاد به قرینة شناسه است. با توجه به آمار پژوهش حاضر، آغازگر فاعلی محذوف پر رخدادترین آغازگر در بندهای خبری است که با ضمیرانداز بودن زبان فارسی کاملا سازگار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
منابع فارسی
آل‌احمد، جلال (1376). سه‌تار (سیزده داستان کوتاه). تهران: انتشارات فردوس
امامی، محمد (1385). بررسی امکان ارزیابی متون ترجمة شده بر پایة یک نظریة تحلیل گفتمان. پایان­نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
حاج عیدی, حوا و رضویان, حسین (1397). "عوامل انسجام در داستان عدل صادق چوبک. مطالعات زبانی و بلاغی. دورة 9، شمارة 18,  69-94.
خان­جان، علیرضا (1379). “دستور نقش­گرای نظام­مند هلیدی و مفهوم نشان­داری در ساخت متنی زبان”. مجموعه­ مقاله­های پنجمین کنفرانس زبان­شناسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
دستجردی کاظمی، مهدی (1390). توصیفی از گفتار دانش آموزان پایة اول ابتدایی در نظریة نقشگرای نظام‌مند هلیدی: فرانقش متنی. زبانپژوهی. دورة 3، شمارة 5، 93-131
ذوق­دار مقدم، رضا (1381). نقش­نماهای گفتمان و کارکرد آن­ها در زبان­فارسی معاصر. رسالة دکتری زبان­شناسی. دانشگاه اصفهان.    
لطفی­پور ساعدی، کاظم (1371). درآمدی بر اصول و روش ترجمه. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.   
نبوی، محمد (1373). از زبان تا شعر: یک ره­یافت زبان­شناختی. پایان­نامة کارشناسی ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
References
Al-e Ahmad, J. (1997). Setar  (Thirteen Short Stories). Tehran: Ferdows Publications. [in Persian]
Dastjerdi, K. (2011). A Description of First Graders' Speech in the Framework of Halliday's Systemic Functional Grammar: Textual Metafunction. Language Research, 3(5), 93-131. [in Persian]
Emami, M. (2006). Investigating the Possibility of Evaluating Translated Texts Based on a Discourse Analysis Theory. Master's thesis in Linguistics. Institute for Humanities and Cultural Studies). [in Persian]
Haj Eidi, H., & Razavian, H. (2019). Cohesive factors in Chubak's Short Story: Adl. Journal of Linguistics and Rhetorical Studies. 9 (18). 69-94 [in Persian]
Halliday, M.A.K. & Hasan, Ruqaiya (1976). Cohesion in English. London:    Longman.
Halliday, M.A.K. & Ruqaiya Hasan. (1985). Language, context, and text: A social-semiotic perspective. Victoria: Deakin University Press.
Halliday, M.A.K. (1973). Explorations in the Functions of Language. London: Edward Arnold.
Halliday, M.A.K. )1985(. An introduction to functional grammar. London: Arnold.
Halliday; M.A.K. & Christian Matthiessen. (2014). Halliday’s Introduction to Functional Grammar (4th ed.). Routledge.
Khanjan, A. (2001). Halliday's Systemic Functional Grammar and the Concept of Markedness in Textual Structure of Language. In proceedings of the Fifth Linguistics Conference. Tehran: Allameh Tabataba'i University. [in Persian]
Lotfipour Saedi, K. (1992). An Introduction to the Principles and Methods of Translation. Tehran: Iran University Press. [in Persian]
Matthiessen, C. & Halliday, M. (1997).Systemic Functional Grammar: A First Step into the Theory. London: Penguin.
Matthiessen, Christian, Kazuhiro Teruya and Marvin Lam (2010). Key Terms in Systemic Functional Linguistics. Continuum International Publishing Group.
Nabavi, Mohammad (1994). From Language to Poetry: A Linguistic Approach. Master's Thesis. Institute for Humanities and Cultural Studies. [in Persian]
Zoghdaar Moghadam, R. (2002). Discourse Markers and Their Functions in Contemporary Persian. PhD Dissertation in Linguistics. University of Isfahan. [in Persian]