بررسی خطاهای زبانی یک دانش‌آموز پایۀ سوم ابتدایی دارای سندرم داون براساس مفاهیم زبان‌شناسی شناختی: مطالعۀ موردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشیار گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

این پژوهش به بررسی، توصیف و تحلیل خطاهای زبانی یک مورد دانش‌‎آموز تک زبانه فارسی زبان مبتلا به سندرم داون که در پایۀ سوم ابتدایی تحصیل می‌کند، می‌پردازد. در‌واقع، هدف پژوهش حاضر به‌کارگیری مفاهیم زبان‌شناسی شناختی در تحلیل نمونه گفتار روایی این دانش‌‎آموز است. به همین منظور داده‌های پژوهش توسط آزمون زبانی نیلی‎پور و همکاران (1402) و ارزیابی‌های گفتار درمانگر به‌وسیلۀ ضبط صدای آزمودنی گردآوری شدند. بعد از گردآوری داده‌ها، نگارندگان داده‌ها را آوانویسی کرده و بر حسب نوع خطاها در قالب جداولی دسته‌‎بندی کردند. بررسی‌ها نشان داد که این دانش‌‎آموز در ساختار خرد نحوی بیشتر از ساختار کلان نحوی دارای مشکل است. در‌واقع، این دانش‌آموز از آنچه که توماسلو (2003 ) از آن تحت عنوان طرح‎واره محوری و ساخت نحوی عنصربنیاد یاد می‌کند، استفاده می‌کند ولی طرح‎واره‌های پیشنهادی لیکاف (1987) در این دانش‌‎آموز شکل نگرفته است. همچنین این دانش‌‎آموز از واژگان انتزاعی در گفتارش استفاده نمی‌کند و کاربرد صحیح افعال و واژگانی که نشان‎گر روابط زمان‎دار هستند، نیز با مشکل روبرو است. پیشنهاد می‌شود در آموزش‌های گفتاردرمانی به این دانش‌آموز در کنار روش‌های فعلی آموزش، روش‌هایی مبتنی بر تقویت طرح‎واه‌های پیشنهادی لیکاف جهت بهبود ساختار کلان نحوی طراحی و انجام شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
اخلاقی کوهپایی، حسین (1390). توانبخشی کودکان مبتلا به سندرم داون. تهران: انتشارات ارجمند.
افروز، غلامعلی (1370).  مقدمهای بر روانشناسی و توانبخشی کودکان مبتلا به سندرم داون. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
بشیرنژاد، حسین؛ حاج‎حسینی،  غزاله (1398). «تأثیر آموزش بر تولید گفتار کودکان سندرم داون». پژوهش در آموزش زبان وادبیات فارسی،1(1)، 25-1
بهرامی‎خورشید، سحر (1400). دستور شناختی؛ مبانی نظری و کاربست آن در زبان فارسی. تهران: انتشارات سمت.
جانسون، مارک (1398). بدن در ذهن: مبنای جسمانی معنا، تخیل و استدلال. ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی. تهران: انتشارات آگاه.
راسخ‌مهند، محمد (1396). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی: نظریه‌ها و مفاهیم. تهران: انتشارات سمت.
رقیب‎دوست، شهلا؛ ملکشاهی، عاطفه (1388). «توانایی کودکان مبتلا به سندرم داون فارسی زبان در درک ساختارهای نحوی ساده و مرکّب». زبان و ادب پارسی، شماره 39. 76-57.
گلفام، ارسلان؛ بهرامی‎خورشید، سحر (1388). «سببی‎سازی و تصویرگونگی: رویکردی شناختی». زبانپژوهی، 1 (1)، 166-143.
لیتلمور، جنت؛ تیلور، جانار (1395). درآمدی بر نظریه‌های زبان‌شناسی شناختی همراه با برخی جنبه‌های کاربردی. ترجمۀ پارسا بامشادی و شادی انصاریان، اصفهان: انتشارات کاوشیار.
لیکاف، جورج (1398).  قلمرو تازه علوم شناختی: آنچه مقوله‌ها در مورد ذهن فاش می‌کنند. ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی. تهران: انتشارات آگاه.
نیلی‎پور، رضا؛ قریشی، زهرا سادات؛ احدی، حوریه؛ پورشهباز، عباس (1402). «تدوین و هنجاریابی آزمون رشدی زبان فارسی». توانبخشی، 24(2)، 195-172.                               
Refrences
Afrooz, Gh. A. (1991).  An introduction to the psychology and rehabilitation of children with Down syndrome. Tehran: Publishing and Printing Institute of Tehran University. [In Persian].
Axlaghi Kouhpai, H. (2010). Rehabilitation of children with Down syndrome. Tehran: Arajmand Publications. [In Persian].
Andreou, G & Chartomatsidou, E. (2020). A Review Paper on the Syntactic Abilities of Individuals with Down Syndrome. Open Journal of Modern Linguistics,10, 480-523.
Bahrami Khurshid, S. (2021). Cognitive Grammar; Theoretical foundations and its application in Persian language. Tehran: Samt. [In Persian].
Bashirnejad, H; Haj Hosseini, Gh. (2018). "Effect of education on speech production of Down syndrome children". Research in Persian language teaching and literature, 1(1), 1-25. [In Persian].
Ferreira, F. (2005). Psycholinguistics, Formal grammars and Cognitive Science. The Linguistic Review. 22(2):365-380
Ghalebi, R. & Sadeghi, F. (2015). The Usage-based Theory of Language Acquisition: A review of Major Issues. Journal of Applied Linguistics & Language research, Volume 2, Issue6, pp.190-195
Golfam, A; Bahrami Khurshid, S. (1388). "Causalization and imagery: a cognitive approach". Linguistic Reaserches Journal, 1 (1), 143-166. [In Persian].
Huang, J. (2019). Handbook of Cognitive Linguistics. Australian Journal of Linguistics, 39: 4, 535-539.
Johnson, M. (2018). Body in Mind: The Physical Basis of Meaning, Imagination, and Reasoning. Translated by Jahanshah Mirzabigi. Tehran: Agah Publications. [In Persian].
Koizumi, M. & Kojima, M. (2022). Syntactic development and verbal short term memory of children with autism spectrum disorders having intellectual disabilities and children with down syndrome. Autism & Developmental Language Impairments, 7: 1–13.
Lakoff, G. (1987). Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind. Chicago and London: University of Chicago Press.
Lakoff, G. (2018).  The new realm of cognitive science: What categories reveal about the mind. Translated by Jahanshah Mirzabigi. Tehran: Agah Publications. [In Persian].
Littlemore, J; Taylor, J. R. (2015). An introduction to the theories of cognitive linguistics along with some practical aspects. Translated by Parsa Bamshadi and Shadi Ansarian, Isfahan: Kavoshyar Publications. [In Persian].
Mohamed, E. S., Batran, W. A. & Ahmed, D. H. (2023).  The Syntax of DP, IP, and CP in the Language of an Egyptian Down Syndrome Individual: A Generative Approach. The International Journal of Childhood and Women’s Studies (IJCWS). 3, 1, 54-86.
Nilipour, R; Qureshi, Z. S; Ahadi, H; Poorshahbaz, A. (2023). "Compilation and standardization of Persian language developmental test". Rehabilitation Journal, 24(2), 195-172. [In Persian].
Perovic, A. (2006). Syntactic deficit in Down syndrome: More evidence for the modular organization of language. Lingua journal, 116, 1616–1630.
Raqibdoust, Sh; Malekshahi, A. (2008). "Persian-speaking children with Down syndrome in understanding simple and complex syntactic structures". Persian Language and Literature, No. 39. 76-57. [In Persian].
Rasekhmahand, M. (2016). An introduction to cognitive linguistics: theories and concepts. Tehran: Samt. [In Persian].
Tomasello, M. (2003). Constructing a Language: A Usage-based Theory of Language Acquisition. Cambridge, MA: Harvard University Press.