سرزمین متن؛ تحلیل نشانه‌شناختی نقد بلاغی جرجانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات ، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران

چکیده

پژوهش‌های نقدی پسا ساختارگرا، گام‌های بلند و ارزشمندی را در پایه‌گذاری مبانی نقدی و گسترش چارچوب‌های تحلیلی برداشته است، اما با این حال روش‌های کلاسیک نقد و نحله‌های فکری و فلسفی قدما، نقطه آغاز این پژوهش‌ها به حساب می‌آیند. نویسنده کتاب سرزمین متن؛ تحلیل نشانه‌شناختی تقد بلاغی جرجانی با توجه به خصوصیت‌های منحصر به فرد عبدالقاهر جرجانی و استعداد شگفت‌انگیز او در پرداختن به متن و تحلیل آن، منطبق بر مبانی نشانه‌شناسی، در یک مطالعه موردی، نشانه شناسی نقد بلاغی را در آثار گرانسنگ جرجانی و به ویژه اسرار البلاغه تحلیل کرده است. او در این کتاب نشانه‌شناسی مجاز، استعاره، تشبیه، تمثیل و تناص را در نوشته‌های جرجانی مورد بررسی قرار داده است. در پژوهش حاضر، ضمن ارائه گزارشی مختصر و جامع از کتاب ذکر شده، این اثر از دو جنبه شکلی و محتوایی بررسی و نقد شده است. یافته‌ها نشان داد که کتاب محمد سالم سعدالله توانسته است برخی از مهمترین موضوعات بلاغی مورد بحث جرجانی را بر اساس مبانی نشانه شناسی تحلیل کند؛ اگر چه این تحلیل در شکل و محتوا بدون کاستی هم نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع عربی
البالکی، محمدباقر (1383). المنطق المهدوی فی شرح التهذیب، سنندج: انتشارات کردستان.
بدوی، احمد احمد (بی‌تا). عبد القاهر الجرجانی، مصر: المؤسسه المصریه العامه.
الجرجانی، عبد القاهر بن عبد الرحمن بن محمد (2004). دلائل الاعحاز، تعلیق محمود محمد شاکر، القاهرة: مکتبة الخانجی.
الجرجانی، عبد القاهر بن عبد الرحمن بن محمد (1991). اسرار البلاغة، تعلیق محمود محمد شاکر، مصر: مطبعة المدنی.
الجرجانی، السید شریف علی بن محمد (1366). کتاب التعریفات. تهران: ناصر خسرو.
دزه‌یی، دلخوش جار الله حسین(2008).  الثنائیات فی کتاب دلائل الاعجاز لعبد القاهر الجرجانی. علوم اللغة،10(4): 207-282.
زیدان، عبد الکریم (بی‌تا).  الوجیز فی اصول الفقه. تهران: احسان.
سعدالله، محمد سالم (2007)، مملکة النص التحلیل السیمیائی للنقد البلاغی الجرجانی نموذجا، عمان: جدارا للکتاب العالمی.
طبل، حسن (1998). المعنی فی البلاغة العربیة، القاهرة: دار الفکر العربی.
عباس، محمد (1999). الأبعاد الابداعیة فی منهج عبد القاهر الجرجانی، بیروت: دار الفکر المعاصر.
عبد الرزاق، بوعافیة محمد (2018). البلاغة العربیة والبلاغات الجدیدة قراءة فی الأنساق بین التراث والمعاصرة، الجزائر: موسسة خسین رأس الجبل.
العمری، محمد (2012). البلاغة الجدیدة بین التخییل والتداول، المغرب: أفریقیا الشرق.
لحویدق، عبد العزیز (2016)، نظریات الاستعارة فی البلاغة الغربیة من أرسطو الی لایکوف ومارک جونسون، عمان: دار کنوز المعرفة.
المطعنی، عبد العظیم (2002). من قضایا البلاغة والنقد، مصر: مکتبة وهبه.
مطلوب، احمد (1973). عبد القاهر الجرجانی بلاغة ونقد. الکویت: وکالة المطبوعات.
معوض، عاطف عبد العزیز (2007). أصول نظریة النحو التحویلی عند عبد القاهر الجرجانی، علوم اللغة، 10(4): 207-282.
مندور، محمد (1996). النقد المنهجی عند العرب، القاهرة: نهضة مصر.
مرادی، محمد هادی و کاظمی، فاطمة (2016). دراسة آراء عبد القاهر الجرجانی مقارنة بین بعض اللسانیین المحدثین، مجلة بحوث فی اللغه العربیة، 8(14): 59-74.
منابع فارسی
 احمدی، بابک (1393). ساختار وتأویل متن. تهران: نشر مرکز.
بارت، رولان (1370). عناصر نشانه‌شناسی. ترجمه: مجید محمدی، تهران: هدی.
پور حسن، قاسم (1392). هرمنوتیک تطبیقی بررسی همانندی فلسفه تأویل در اسلام و غرب، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
دینه سن، آنه ماری (1380). درآمدی بر نشانه‌شناسی. ترجمه: مظفر قهرمان، تهران: پرسش.
شفیعی کدکنی، محمد رضا (1391). رستاخیز کلمات. تهران: سخن.
گیرو، پی‌یر (1383). نشانه‌شناسی. ترجمه: محمد نبوی، تهران: آگه.
هادی، روح الله و سید قاسم، لیلا (1392)، بررسی همانندی‌های آراء جرجانی با ساختار گرایی و نقد نو. مطالعات زبانی و بلاغی، 4(7): 127-148.
 
References
Abbas, M. (1999). The Creative Dimensions in the Method of Abd al-Qahir al-Jurjani, Beirut: Dar al-Fikr al-Mu'asir.
Al-Jurjani, Abd al-Qahir ibn Abd al-Rahman ibn Muhammad (1991). Asrar al-Balaghah, Commentary by Mahmoud Muhammad Shakir. Egypt: Al-Madani Press.
Al-Jurjani, Abd al-Qahir ibn Abd al-Rahman ibn Muhammad (2004). Dalail al-I'jaz, Commentary by Mahmoud Muhammad Shakir, Cairo: Al-Khanji Library.
Al-Jurjani, Sayyid Sharif Ali ibn Muhammad (1987). Kitab al-Ta'arifat. Tehran: Nasir Khusraw.
Albalaki, M. B. (2004). Al-Mantiq Al-Mahdawi Fi Sharh Al-Tahdhib, Sanandaj: Kurdistan Publications.
Badawi, A. A. (n.d.). Abd al-Qahir al-Jurjani. Egypt: The Egyptian General Institution.
Barthes, R. (1991). Elements of Semiotics. Translated by Majid Mohammadi, Tehran: Hoda.
Dinesan, A. M. (2001). An Introduction to Semiotics, Translated by Mozaffar Ghahraman, Tehran: Porsesh.
Dzhayyi, Delkhush Jar, A. H. (2008). “The Dualities in the Book Dalail al-I'jaz by Abd al-Qahir al-Jurjani”. Journal of Language Sciences. 10(4): 207-282.
Giro, P. (2004). Semiotics, Translated by Mohammad Nabavi, Tehran: Agah.
Hadi, R. & Seyed Qasem, L. (2013). “A Study of the Similarities between Jurjani's Views and Structuralism and New Criticism”. Journal of Linguistic and Rhetorical Studies, 4(7): 127-148.
Lahouidq, A. A. (2016). Theories of Metaphor in Western Rhetoric from Aristotle to Lakoff and Mark Johnson. Amman: Dar Kunuz al-Ma'rifah.
Mandour, M. (1996). Methodological Criticism among Arabs. Cairo: Nahdat Misr.
Matloub, A. (1973). Abd al-Qahir al-Jurjani: Rhetoric and Criticism. Kuwait: Printing Agency.
Moawad, A. A. A. (2007). “The Principles of Transformational Grammar Theory According to Abd al-Qahir al-Jurjani”. Journal of Language Sciences, Cairo, 10(4): 207-282.
Moradi, M. H. & Kazemi, F. (2016). “A Study of the Views of Abd al-Qahir al-Jurjani Compared with Some Modern Linguists:. Journal of Research in Arabic Language, 8(14): 59-74.
Pour Hossein, Q. (2013). Comparative Hermeneutics: A Study of the Similarities in the Philosophy of Interpretation in Islam and the West. Tehran: Sadra Islamic Philosophy Foundation Publications.
Saadullah, M. S. (2007). The Kingdom of Text: The Semiotic Analysis of Jurjani's Rhetorical Criticism as a Model. Amman: Judara for Global Books.
Shafiei Kadkani, M. R. (2012). The Resurrection of Words. Tehran: Sokhan. [In Persian]
Tabal, H. (1998). Al-Ma'na Fi al-Balaghah al-Arabiyyah. Cairo: Dar al-Fikr al-Arabi.
Zidan, A. K. (n.d.). Al-Wajiz Fi Usul al-Fiqh. Tehran: Ehsan.