ضرباهنگ روایت در قصّه‌های عامیانه کوتاه ایرانی انجوی‌ شیرازی از دیدگاه نشانه- معناشناسی گفتمانی در روایت‌های کلاسیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه. ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه. ایران

3 دانشیار زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و آماری انجام شده است و رویکرد آن از دیدگاه نشانه-‌معناشناسی گفتمانی در روایت‌های کلاسیک است؛ کوشش شده‌ است که مسألۀ پیروی یا عدم پیروی الگوی فرایند کنشی سوژه‌ها برای تصاحب، بازتصاحب یا حفظ ابژه از یک الگوی خاص، در روایت 201 قصّۀ عامیانۀ کوتاه ایرانی- گردآوری‌شده به کوشش انجوی شیرازی در مجموعۀ چهار جلدی عروسک و سنگ صبور، دختر نارنج و ترنج، گل با صنوبر چه کرد و گل بومادران- واکاوی شود. یافته‌ها نشان داد که زندگی روایی 661 سوژۀ حاضر در این قصّه‌ها همانند یک ضرباهنگ تکرار شوند که دچار گسست و نوسان ضرباهنگ می‌شود و در آخر دوباره یک ضرباهنگ تکرارشونده پیدا می‌کنند، از یک الگوی مادر با متغیرهای گوناگون پیروی می‌کنند که دگرگونی متغیرهای آن، 19 گونه خرده‌ضرباهنگ را در این قصّه‌ها ایجاد کرده است که در این پژوهش بر پایۀ اعداد یک تا نوزده نام‌گذاری شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


منابع فارسی
ابراهیمی، سید رضا و مریم سلطان بیاد (1398). «بازتاب داستان‌های خراسان در برساخت هویتی سوژه در روایت‌های ادبیات مهاجر ایران». فرهنگ و ادبیات عامه، 7(30)، 27- 49.
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم (1394الف)، گل بومادران. تهران: امیرکبیر.
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم (1394ب). عروسک سنگ صبور. تهران: امیرکبیر.
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم (1395 )، دختر نارنج و ترنج. تهران: امیرکبیر.
انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم (1396). گل به صنوبر چه کرد. تهران‌: امیرکبیر.
معین، مرتضی بابک (1394).  معنا به مثابۀ تجربۀ زیسته. تهران: نشر سخن.
معین، مرتضی بابک (1396). ابعاد گمشدۀ معنا در نشانه‌شناسی روایی کلاسیک؛ (نظام معنایی تطبیق یا رقص در تعامل). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (آموزش انقلاب اسلامی)
رحیمی، ‌جعفر و حمیدرضا شعیری (1389). «از ابر سوژه تا ناسوژ».  نقد زبان و ادبیات خارجی. 2(4)، 1-18.
شعیری، حمیدرضا (1384). «مطالعۀ فرایند تنشی گفتمان ادبی». پژوهش‌ زبان‌های خارجی. شمارۀ 25، 204-187.
شعیری، حمیدرضا (1390).«نشانه- معناشناسی گرمسی و پساگرمسی، مکتب پاریس و تحولات آن». نامۀ نقد، 2(4)، 51-33.
شعیری، حمیدرضا (1395).  نشانه-‌معناشناسی ادبیات. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
شعیری، حمیدرضا (1396). تجزیه و تحلیل نشانه-معناشناختی گفتمان. تهران: انتشارات سمت.
شعیری، حمیدرضا (1397). نشانه‌شناسی دیداری، نظریه و کاربرد. تهران: سخن.
شعیری، حمیدرضا (1397). مبانی معناشناس نوین. تهران:  انتشارات سمت.
شیری، قهرمان؛ مهری، بهروز؛ سید آرمان حسینی آبباریکی (1391). از لاکان تا مولانا: (نگاهی لاکانی به سیر رشد روانی سوژه در آرای مولانا). ادبیات عرفانی. 3(6)،100-81.
عباسی، علی (1395). نشانه‌شناسی روایی مکتب پاریس. تهران: مرکز چاپ و نشر دانشگاه شهید بهشتی، تهران
عباسی، علی (1396). روایت شناسی کاربردی. تهران: مرکز چاپ و نشر دانشگاه شهید بهشتی، تهران
عباسی، علی، یارمند، هانیه (1390). عبور از مربع معنایی به مربع تنشی: بررسی نشانه معناشناسی ماهی سیاه کوچولو». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، شماره 3، 172- 147.
کریمی، فرزاد و سعید حسام پور (1397). «تقابل زیست-جهان سوژه در چند داستان مدرن و پسامدرن فارسی». کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، 18(35)، 142-121.
کریمی، فرزاد (1396). تحلیلی بر سوژۀ پسامدرن با مرور تطبیقی بر سیر نظریه‌های فلسفی و ادبی معاصر».  نقد و نظریۀ ادبی. 2(4)، 16-5.
کریمی، فرزاد (1397). تحلیل سوژه در ادبیات داستانی پسامدرنیسم. تهران: نشر روزنه.
گرمس، الژیر ژولین (1398). نقصان معنا. ترجمۀ حمیدرضا شعیری. تهران: نشرخاموش.
وحید‌نژاد، محمد (1394). تأملی بر سوژۀ ژاک لکان در بستر دگردیسی یا تکامل زبان». پژوهش‌های زبان و ادب فرانسه، 2(4)، 120-93.
 
References
Ebrahimi, S. R., & Sultan Bayad, M. (2019). "Reflection of stories of Khorasan in the construction of the subject's identity in narratives of Iranian immigrant literature". Popular culture and literature, 7(30), 27-49. [In Persian]
Anjovi Shirazi, S. A. (2015a). Gol-e Boumadaran. Tehran: Amir Kabir.
Anjovi Shirazi, S. A. (2015B). Arousak and Sang-e Sabour. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Anjovi Shirazi, S. A. (2016), Dokhtar-e Narenj and Toranj. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Anjovi Shirazi, S. A. (2017). Gol ba Senowbar Che Kard? Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Moin, M. B. (2015). Meaning as a lived experience. Tehran: Sokhon Publishing House. [In Persian]
Moin, M. B. (2017). The missing dimensions of meaning in classical narrative semiotics; (semantic system of adaptation or dance in interaction). Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company (Education of the Islamic Revolution). [In Persian]
Rahimi J., & Shairi H. (2010). "From the super-subject to the super-subject". Criticism of foreign language and literature, 2(4), 1-18. [In Persian]
Shairi, H. (2005). "Study of the tension process of literary discourse". Foreign language research. No. 25, 204-187. [In Persian]
Shairi, H. (2018). "Sign - Gramscian and post-Gramsian semantics, Paris school and its developments". Naqd Letter, 2(4), 33-51. [In Persian]
Shairi, H. (2016). Sign-semantics of literature. Tehran: Tarbiat Modares University Press. [In Persian]
Shairi, H. (2017). Semiotic-semantic analysis of discourse. Tehran: Samit Publications. [In Persian]
Shairi, H. (2018). Visual semiotics, theory, and application. Tehran: Sokhn. [In Persian]
Shairi, H. (2018). Basics of modern semantics. Tehran: Samit Publications. [In Persian]
Shiri, Gh., Mehri, B., & Hosseini Abbariki, S. A. (2012). From Lacan to Rumi: (Lacan's view of the psychological development of the subject according to Rumi). Mystical literature. 3(6), 81-100. [In Persian]
Abbasi, A. (2016). Paris school narrative semiotics. Tehran: Publishing Center of Shahid Beheshti University. [In Persian]
Abbasi, Ali (2017). Applied narratology. Tehran: Publishing Center of Shahid Beheshti University. [In Persian]
Abbasi, A., & Yarmand, H. (2019). Passing from a semantic square to a tense square: Examining the semantics of the little black fish". Comparative Language and Literature Researches. 3, 147-172. [In Persian]
Karimi, F., & Hosampour, S. (2018). "The life-world contrast of the subject in some modern and postmodern Persian stories". Research on Persian Language and Literature, 18(35), 121-142. [In Persian]
Karimi, F. (2017). “An analysis of the postmodern subject with a comparative review of the course of contemporary philosophical and literary theories”. Literary criticism and theory. 2(4), 5-16. [In Persian]
Karimi, F. (2018). Subject analysis in postmodernist fiction. Tehran: Rozeneh Publishing House. [In Persian]
Grams, A. J. (2019). lack of meaning. Translated by Hamidreza Shairi. Tehran: Noshharmush. [In Persian]
Vahidnejad, M. (2015). “A reflection on the subject of Jacques Lacan in the context of metamorphosis or evolution of language". French Language and Literature Studies, 2(4), 93-120. [In Persian]