بررسی پیکره بنیاد مفهوم

مقدسی, زهرا; حسینی, سید محمد

doi:10.22034/jls.2023.140073.1049

بررسی پیکره بنیاد مفهوم "احترام" در فرهنگ ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموختۀ آموزش زبان انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجه، دانشگاه اراک، ایران

² استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه، دانشگاه اراک، ایران

10.22034/jls.2023.140073.1049

چکیده

در این پژوهش کوشش شده است تا با روش مردم‌نگاری ارتباط، و بر پایه پیکرۀ فارسی نوشتاری معاصر، چگونگی مفهوم‌سازی «احترام» به عنوان یک کلیدواژۀ فرهنگی در فرهنگ ایرانی آشکار گردد. بدین منظور، 717 مورد از کاربردهای احترام و هم‌ریشه‌های آن همچون «محترم، محترمانه و حرمت»، از پایگاه دادگان زبان فارسی (پیکره پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) استخراج شد و در بافت کاربردی خود مورد بررسی و تحلیل معنایی-کاربردی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که مفهوم احترام در نه زمینه مختلف قدرت، آداب معاشرت، شایستگی‌ها و صلاحیت‌ها، تسلیم و انقیاد، سن، مهمان‌نوازی، محبت و توجه، دارایی، و زیبایی به‌کار می‌رود. همچنین، بر پایه پژوهش‌های جامعه‌شناسان در‌باره قشربندی اجتماعی، استدلال شده است که مفهوم واحدی که همه این مقوله‌ها و زمینه‌های کاربردی را به هم پیوند می‌دهد مفهوم شأن به معنای جایگاه در سلسله‌مراتب اجتماع است. علاوه بر این، نشان داده شده که حرمت کمتر وابسته به عوامل بافت موقعیتی است و بر مبنای نظام ارزش‌های سطح کلان فرهنگ به جایگاه افراد و به تبع آن به خود افراد، گذاشته می‌شود. شایان ذکر است که «حرمت» نوعی احترام ویژه در فرهنگ ایرانی است که مبتنی بر ارزش یا شأن ذاتی و مطلق افراد و مقوله‌ها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها: مردم نگاری ارتباط، کاربردشناسی پیکره بنیاد،احترام، حرمت، شأن، فرهنگ ایرانی

کلیدواژه‌ها