سبک شناسی گفتمان قضات و متهمان در دادگاه از منظر زبان‌شناسی حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران

2 دانشیار گروه زبان‌شناسی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران

3 دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

زبان‌­شناسی حقوقی به عنوان علمی نوپا و مؤثر در واکاوی گفتمان در پرونده‌های دادگاه و تسهیل روند دادرسی اعم از مراحل بازپرسی و تشکیل پرونده تا صدور حکم کارساز است. این رشته، شاخه‌ای از زبان‌شناسی کاربردی است که در تحلیل گفتمان عوامل دادگاه و کشف ساختار و سبک سخن در مکالمات، محققین را یاری می‌رساند. پژوهش حاضر تحلیل مکالمات قضات و متهمان دادگاه‌های کیفری ایران را با توجه به نظریه‌ سبک گفتاری مک­‌منامین (2004) انجام داده است. روش پژوهش، تحلیلی-توصیفی است. سؤال اصلی در خصوص کشف بسامد الگوهای گفتاری قضات و متهمان در 29 پرونده است. داده­‌های این مطالعه از مکالمات دادگاه در تارنمای آپارات و آرشیو شبکۀ مستند صدا و سیما گرد­آوری و پیاده‌سازی گردید. سپس تحلیل کیفی داده‌ها به‌وسیلۀ  محاسبۀ بسامد و درصد نشانگرهای سبکی در گفتمان قضات و متهمان انجام شد. نتایج این پژوهش در خصوص متغیر «سبک گفتاری» نشان داد که قضات در مقایسه با متهمان به صورت معناداری از نشانگر «استفاده از سبک گفتاری رسمی» بهره برده و سبک گفتاری خود را از متهمان متمایز کرده بودند. کاربرد نتایج این پژوهش در تربیت قضات، قبل و در حین خدمت منجر به افزایش دانش زبان­‌شناسی و تحلیل گفتمان آن‌ها می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
آقاگل­زاده، فردوس؛ فرازنده­پور، فائزه؛ گلفام، ارسلان (1389). «تحلیل زبان­شناختی آراء قضایی بر اساس الگوی خلاق: رویکرد حوزۀ زبان­شناسی حقوقی». پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی، 1(1): 11-27.
آقاگل­زاده، فردوس (1391). زبان­شناسی حقوقی (نظری و کاربردی). ویراست دوم. تهران: نشر علم.
راسخ مهند، محمد (1399). «گونه­های زبان فارسی در ایران». پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. 1(1): 28-41.
زائری، عظیمه؛ آقاگل­زاده، فردوس؛ عامری، حیات (1396). «توصیف و تحلیل شیوه­های زبانی و فرازبانی وکلا جهت اقناع در دادگاه­های علنی ایران: تحلیل گفتمان دادگاه کیفری». جستارهای زبانی. 8(5): 139-158.
سبهانی، ثریا؛ گرجیان، بهمن؛ محمودی، خلیل؛ ویسی، الخاص (1401). «شناسایی هویت نوشتاری و گفتاری متهمان در دادگاه از منظر زبان­شناسی حقوقی». پژوهش­های حقوق جزا و جرم­شناسی، 10(20): 289-316.
سبهانی، ثریا، بهمن گرجیان، خلیل محمودی و الخاص ویسی (1402). «طبقه­بندی تشخیص­های بازپرسی با کمک نشانگرهای ساختاری و سبکی مکالمات دادگاه در چارچوب زبان‌شناسی حقوقی مک­منامین». جستارهای زبانی، 14(4): 57-82.
عباس­زاده، فرنگیس؛ گرجیان، بهمن؛ ویسی، الخاص (1399). «تحلیل نشانگرهای کلامی و سبکی در گفتمان حقوقی دادگاه­های انقلاب». زبان فارسی و گویش­های ایرانی، 5(2): 231-244.
علی­نژاد، بتول؛ نجف­پور، اعظم (1400). «برجستگی هجایی در گونۀ فارسی اصفهانی». زبان­شناسی گویش­های ایرانی، 6(1): 33-63.
فتاحی‌پور، مجید (1395). «روان‌شناسی مهارت نگارش: ابهام‌پذیری عاملی مؤثر بر کمیت و کیفیت نگارش زبان انگلیسی». پژوهش­های زبان­شناختی در زبان­های خارجی، 6(2): 393-415.
مؤمنی، نگار (1389). «زبان­شناسی قانونی: بررسی شهادت در دادگاه با توجه به ویژگی­های زبانی». کارآگاه، 3(10): 60-83.
نجفی، پریسا؛ حق­بین، فریده (1399). «راهبردهای کلامی در تعامل بازجویی (جستاری در گفتمان­کاوی قضایی)». جستارهای زبانی، 11(4): 391-418.
References
Ahmad, A., Saleem, M. M., & Hussan, S. (2019). “A stylistic study of legal language in the verdicts of the Supreme Court of Pakistan”. Pakistan Journal of Social Sciences, 39(2): 429-436.
Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods (5th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
Coulthard, M., & Johnson, A. (2007). An introduction to forensic linguistics: Language in evidence. London and New York: Routledge.
Creswell, J. W. (2009). Thousand Oaks. (3rd ed.).  CA: Sage.
Crystal, D. (1995). “Review of forensic stylistics”. Language, 71: 381-384.
Grant, T., & Baker, K. (2001). “Identifying reliable, valid markers of authorship: A response to Chaski.Forensic Linguistics, 8(1): 66-79.
Johnstone, B. (2000). Qualitative methods in sociolinguistics. Oxford University Press.
McMenamin, G. R. (1993). Forensic stylistics. Amsterdam: Elsevier Science Publishers.
McMenamin, G. R. (2001). “Style markers in authorship studies”. Forensic Linguistics, 8(2): 93-97.
McMenamin, G. R. (2004). Forensic linguistics: Advances in forensic stylistics. USA, Florida: CRC Press.
Schreier, M. (2013). Qualitative content analysis. Sage.
Shuy, R. W. (1993). Language crimes: The use and abuse of language evidence in the courtroom. Oxford: Blackwell.
Tuurosong, D., Pelpuo, R. H., & Bakuuro, J. (2018). “Stylistics as an approach to discourse analysis: A thematic textual analysis”. British Journal of English Linguistics, 6(2): 58-71.
Zamruddin, M. P. & Arafah, B. (2019). “A discourse stylistics analysis on the regularities in Alice Walker’s The Color Purple”. The Second Annual International Conference on Language and Literature, 422-436