بررسی ابعاد صرفی فرایندهای معادل گزینی مفاهیم علم جامعه شناسی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانش‌آموختۀ دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

نوشته­ حاضر با بررسی تعداد 200 واژه­ جامعه­ شناسی و 50 اسم از اسماء جامعه­ شناسان از میان 36 کتاب جامعه ­شناسی، سعی دارد نشان دهد که فرایند های معادل گزینی در علم جامعه­ شناسی در ایران با چه مشکلات و نارسایی­ هایی روبرو بوده است. عدم انسجام در ترجمه­ ها، تکثر کلمات و تر­جمه و نگارش اسماء انگلیسی و فرانسوی نشان از غلبه­ رویکردهای سلیقه­ ای و عدم آشنایی با امکانات و محدودیت­ های صرفی زبان فارسی نزد مترجمان دارد. مسئله­ اصلی در ترجمه و نگارش این واژگان، واژه­ گرایی ضعیفِ حاکم بر آن است. این واژه ­گراییِ ضعیف به عدم شناخت جامع زبان فارسی، قابلیت ­های اشتقاقی و ترکیبی زبان فارسی نزد مترجمان برمی­ گردد. جستار حاضر با بررسی فرایندهای تغییر معنایی، وام گیری، ساخت سرواژه، چینش، وندافزایی، جعل و واژه سازی معکوس در این آثار سعی در تحلیل و ارزیابی گفتمان مذکور خواهد داشت، و نارسایی ­های صرفی و معنایی رویه­ واژه­ گرایی ضعیف را در این گفتمان تبیین خواهد کرد. نگارندگان نشان می ­دهند که مترجمان تنها با در نظر گرفتن دانش صرفی و معنایی زبان فارسی است که می ­توانند از تشتت، تکثر و ازهم­گسیختگی در رویه­ های معادل گزینی در حوزه­ علم جامعه شناسی رهایی یابند.

کلیدواژه‌ها


 منابع فارسی
بریجانیان، م. ( .)1373فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شقاقی، ویدا (1384). اصطلاحات تخصصی در مطالعات زبانی. نامه فرهنگستان، شماره ،7تهران، صص:51-60
طباطبائی، ع. ( .)1389فرآیندهای واژه­سازی زبان فارسی و استقلال صرف و نحو، مجلهی پژوهشهای زبان فارسی، 2(2)، 99-87
فوکو، م. ( .)1389نظم اشیاء، دیرینهشناسی علوم انسانی، ترجمهی یحیی امامی، تهران: پژوهشکدهی مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
فیوج، ا. ( .)1373واجشناسی، ترجمهی جواد نصرتینیا،تهران:نشر روایت.
مدرسی، یحیی (1368). جامعه­شناسی زبان، تهران: موسسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مصاحبهی دکتر قانعیراد، رئیس انجمن جامعهشناسی ایران. سایت انجمن جامعهشناسی ایران به تاریخ
میلر، پ. ( .)1382سوژه، استیلا و قدرت، ترجمهی نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
نغزگوی کهن، م. و حکیمآراء، ز. ( .)1389از بین رفتن بعضی امکانات تصریفی فعلی در زبان فارسی جدید وپیامدهای آن، مجلهی پژوهشهای زبان فارسی، سال دوم، شمارهی اول،صص:.97-114
References

Evans, V. and Tyler, A. (2004). Rethinking English ‘Prepositions of Movement’: The Case of to and  
                       Through’. Belgian Journal of Linguistics. PP: 9-27.
Gee, j. (1999). Discourse Analysis, Theory and Method. London: Rutledge
Haspelmath, M & Sims, A. (2002). Understanding Morphology. New York and London: Rutledge
Wischer, I. (2006). New reflection on Grammaticalization. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin.