حرف تعریف، نشانه مفعولی و تکواژ جمع در گویش لری بالاگریوه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبانشناسی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

مقاله­ حاضر به توصیف سه ویژگی صرفی حرف تعریف، تکواژ جمع و نشانه مفعولی در گویش لری بالاگریوه اختصاص دارد. این پژوهش رویکردی توصیفی-تحلیلی به سه مقوله­ مذکور دارد و برای جمع ­آوری داده­‌ها با گویشوران لر مصاحبه ­هایی انجام گرفته است. تکواژ­های جمع در این گویش به‌ صورت - yɑ و ʊ هستند و شباهت­‌هایی با تکواژ­های‌ها و -ان در فارسی وجود دارد. تکواژ -en یا -n در لری بالاگریوه نشانه­ مفعول است و ویژگی­های خاصی را در ترکیب نشان می­دهد که از آن جمله می­توان به ترکیب آن با صفات ملکی در حالت جمع و نه مفرد اشاره کرد. نکره در لری بالاگریوه با ɪ و در حالت صفتی با ɜː بیان می­شود در حالی که معرفه با -ke به‌کار رفته و در حالت صفتی به همراه -e به‌کار می­رود. تکواژ معرفه -ke بیشتر بیانگر دانش مشترکی است که گویشوران از قبل به اشتراک گذاشته ­اند در حالی که معرفگی با -e به اسمی بازمی­گردد که هم ­اکنون قابل مشاهده است و یا هم ­اینک با آن آشنا شده ­اند. ساخت معرفه و نکره در لری بالاگریوه کاملاً از صورتهای فارسی متمایز است.

کلیدواژه‌ها


منابع فارسی
امان الهی بهاروند، سکندر (1393). قوم لر (پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران).تهران: انتشارات آگاه.
انوری و گیوی (1395). دستور زبان فارسی (ویراست چهارم.) تهران: انتشارات فاطمی.
دبیر­مقدم، محمد (1369). «ییرامون «را» در زبان فارسی». زبانشناسی، 7(1)، 60 -1
درزی، علی و آرزو معظمی (1385). «تکواژ جمع در زبان فارسی». دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تهران)، 57(2)، 95-77
راسخ­مهند، محمد (1388). «معرفه و نکره در زبان فارسی». دستور، شمارۀ 5،  103-81
سلیمانی، آرزو (1391). توصیف فرایندهای واجی گویش بالاگریوه: رویکرد بهینگی.پایان نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
سلیمانی، آرزو و فریده حقبین (1395). زمان دستوری و نمود در گویش لری بالاگریوه. جستارهای زبانی، 2(7)، 262­-245
عبدالمالکی، حسین (1385). «واژه­بست تصغیر و معرفه در زبان فارسی». زبانشناسی، شماره 41 و 42، 105-97
قطره، فریبا (1386). «مشخصه­های تصریفی در زبان فارسی امروز». دستور، شمارۀ 3، 81-52
کامبوزیا، عالیه، اردشیر ملکی مقدم و آرزو سلیمانی (1392).« مقایسه فرآیندهای واجی همخوان­های گویش لری بالاگریوه با فارسی معیار». جستارهای زبانی، 4(1)، 179 -151
محمد ابراهیمی، زینب و پروین عبدی (1391). «توصیف گروه­های اسمی در گویش لری خرمآبادی». پژوهش­های زبان­شناسی، شمارۀ 6، 96 -81
نجفوند دریکوندی، محمدرضا (1392). توصیف ساختمان فعل در گونهی بالاگریوه از گویش لری. پایان­نامه کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس
 
References
Comrie, B. (1989). Language universals and linguistic typology: Syntax and morphology
Chicago: The University of Chicago Press.
Fuji, N. & T. Ono (2000). “The occurrence and non-occurrence of the Japanese direct object marker ‘o’ in conversation”. Studies in Language, 24 (1), 1 – 39.
Haspelmath, M. (2002). Understanding morphology. Oxford: Oxford University Press.
Heim, I. (1983). File change semantics and the familiarity theory of definiteness. In R. Bäuerle, C. Shawarze and A. von Stechow (eds.), meaning, use and interpretation of language (pp.
164-189). Berlin: Walter de Gruyter.
Hosseini Fatemi, M. (2014). “The semantics of the Persian object marker –râ”. McGill Working Papers in Linguistics, 24 (1), pp. 54-63.
Lazard, G. (1992). A grammar of contemporary Persian: English Translation. Costa Meca, CA: Mazda Publishers.
Lyons, C. (2003). Definiteness. Cambridge: Cambridge University Press.
Mahootian, S. & L. Gebhardt (1997). Persian: Descriptive grammars. London and New York:Routledge.
Smith, C.S. (1964). “Determiners and relative clauses in a generative grammar of English”.Language 40 (1), pp. 37-52.
Tallerman, M. (2015). Understanding syntax (Third Edition). London: Hodder Education.
Taylor, J.R. (2003). Cognitive grammar. Oxford: Oxford University Press.